Μία από τις φράσεις που άλλαξαν πραγματικά τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα είναι η παρακάτω:
“Ο ερασιτέχνης εξασκείται μέχρι να μπορεί να το κάνει σωστά, o επαγγελματίας μέχρι να μην μπορεί να το κάνει λάθος.”
Παρόλο που μοιάζει απλό, συχνά ξεχνάμε αυτή την αρχή και κάνουμε το ίδιο λάθος που κάνει ο ερασιτέχνης. Προσωπικά, αυτός ακριβώς ήταν ο τρόπος που συνήθιζα να διαβάζω στο πανεπιστήμιο. Μελετούσα την ύλη μέχρι να μπορώ να λύνω κάποια προβλήματα σωστά και μετά σταματούσα. Δεν αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη το ότι συχνά έπιανα τον εαυτό μου να μην μπορεί να αποδώσει σωστά όταν ερχόταν η ώρα της εξέτασης.
Όλοι έχουμε βρεθεί σε αυτή τη θέση. Αυτό που χρειάζεται να κάνεις για να αλλάξεις τον τρόπο που εξελίσσονται τα πράγματα, είναι ουσιαστικά να συνεχίσεις να εξασκείσαι μέχρι να μην μπορείς να κάνεις λάθος. Με τον ίδιο τρόπο που ένας αθλητής πολεμικών τεχνών εξασκείται στις πιο βασικές κινήσεις για πάντα. Μάλιστα, μια έρευνα υποδεικνύει ότι το να πας ένα βήμα παραπέρα στην εξάσκηση είναι στην ουσία ένας σύντομος δρόμος που θα σε βοηθήσει να κλειδώσεις τη γνώση. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται overlearning (υπερμάθηση).
Τι είναι το overlearning;
Overlearning είναι η διαδικασία εξάσκησης πέρα από το σημείο όπου δεν υπάρχει πλέον βελτίωση. Παρά το ότι έχεις πετύχει την απόλυτη ευχέρεια στο ζητούμενο, συνεχίζεις την εξάσκηση στο ίδιο επίπεδο δυσκολίας. Αυτή η διαδικασία είναι ιδιαίτερα πολύτιμη όταν θέλεις να κατοχυρώσεις την επιτυχημένη σου επίδοση.
Η αλήθεια είναι ότι αυτή η διαδικασία μοιάζει αρκετά παράλογη. Ωστόσο, παρά το πώς φαίνεται, έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει δραματικά την απόδοση μιας δεξιότητας, ειδικά αν πρέπει να τη χρησιμοποιήσεις υπό πίεση.
Πού πρέπει να εφαρμόζεις το overlearning;
Καταρχήν, ας ξεκαθαρίσουμε το εξής: Το overlearning δεν πρέπει να εφαρμόζεται στα πάντα. Σαν διαδικασία είναι πιο βοηθητική στις κινητικές δραστηριότητες, όπως τα σπορ και τα μουσικά όργανα, και λιγότερο στις γνωστικές, όπως τα μαθηματικά. Παρόλα αυτά, με τη σωστή χρήση, θα μπορούσε να είναι χρήσιμη στα πάντα. Ας δούμε, λοιπόν, μερικά παραδείγματα όπου το overlearning μπορεί όντως να κάνει τη διαφορά:
α) Μπάσκετ
Είναι πολύ συνηθισμένο να βλέπεις τους καλύτερους παίκτες στον κόσμο να εξασκούνται στις ελεύθερες βολές. Αυτό που ίσως δε γνωρίζεις, είναι ότι αυτοί οι παίκτες έχουν ένα σχεδόν τέλειο σκορ στις ελεύθερες βολές όταν εξασκούνται. Ο λόγος που συνεχίζουν να το κάνουν είναι για να “εκπαιδεύσουν” τη μυϊκή τους μνήμη και να κλειδώσουν τη συγκεκριμένη δεξιότητα. Με αυτό τον τρόπο, ακόμα και κάτω από την τεράστια πίεση ενός αγώνα, μπορούν και πάλι να αποδώσουν με εκπληκτική απόδοση.
Για τους ίδιους ακριβώς λόγους, θα δεις το ίδιο μοτίβο σε πολλούς άλλους επαγγελματίες κινητικών δραστηριοτήτων, όπως χορευτές, βιολονίστες, αθλητές πολεμικών τεχνών, κλπ.
β) Δημόσια Ομιλία
Ένα άλλο μεγάλο πεδίο εφαρμογής του overlearning είναι αυτό της δημόσιας ομιλίας. Θα εκπλαγείς αν μάθεις ότι για μια συνηθισμένη 15λεπτη ομιλία TED, οι περισσότεροι ομιλητές εξασκούνται περίπου 70 ώρες. Το να υπερμάθεις τα σημεία της ομιλίας σου, εξασκούμενος πάρα πολλές φορές, σου επιτρέπει να αποδώσεις καλά κάτω από την πίεση της πραγματικής ομιλίας. Επίσης, μετατρέπει την ίδια την ομιλία σε μια αυτοματοποιημένη διαδικασία, δίνοντάς σου χώρο να επικεντρωθείς σε άλλα πράγματα, όπως τη γλώσσα του σώματος και τη διαδραστικότητά σου με το ακροατήριο.
Ένα παρόμοιο πεδίο εφαρμογής του overlearning είναι η ηθοποιία. Οι ηθοποιοί εξασκούνται επίμονα πέρα από το σημείο αποστήθισης του ρόλου τους, με σκοπό, κατά τη διάρκεια ενός έργου ή μιας σκηνής, να παίζουν το ρόλο τους με τη μεγαλύτερη δυνατή φυσικότητα.
γ) Μαθηματικά
Αν και τα μαθηματικά (και άλλα γνωστικά αντικείμενα) δεν είναι και το καλύτερο πεδίο εφαρμογής του overlearning, υπάρχουν κάποιες σημαντικές πλευρές τους όπου σίγουρα χρειάζεται να το εφαρμόσεις. Για παράδειγμα, αν θέλεις να κάνεις πολλαπλασιασμό στο λεπτό, πρέπει να κάνεις overlearning. Κλειδώνοντας τη γνώση, επιτρέπεις στο μυαλό σου να κάνει αυτόματα τη διαδικασία.
Αν είσαι μεγαλύτερος, και ασχολείσαι ακόμη με τα μαθηματικά, αυτό ισχύει και για άλλα θέματα όπως η παραγοντοποίηση εξισώσεων. Όσο πιο βαθιά προχωράς στα μαθηματικά, τόσο πιο σημαντικό είναι το να υπερμαθαίνεις αυτά που συναντάς συνέχεια, ώστε να μπορείς να καταλαβαίνεις και να λύνεις προβλήματα με μεγάλη ταχύτητα.
Η επιστήμη πίσω από το overlearning
Μείωση στην κατανάλωση ενέργειας
Σε μια έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Neuroscience, η βοηθός καθηγήτρια Alaa Ahmed και δύο συνάδελφοί της από το UC του Colorado ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να μετακινήσουν έναν κέρσορα σε μια οθόνη χειριζόμενοι ένα ρομποτικό χέρι. Στην αρχή, καθώς οι άνθρωποι βελτιώνονταν στη διαδικασία, η μυϊκή δραστηριότητα μειωνόταν, όπως ήταν αναμενόμενο. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Το πιο απροσδόκητο εύρημα ήταν ότι η κατανάλωση ενέργειας εξακολουθούσε να μειώνεται ακόμα και μετά τη σταθεροποίηση της μυϊκής δραστηριότητας. Στην πραγματικότητα, στη μελέτη αναφέρεται ότι τότε παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη μείωση μεταβολικής ενέργειας – τότε, όμως, είναι που και ο παρατηρητής και ο συμμετέχοντας αισθάνονται ότι δε συμβαίνει τίποτα.
Μέχρι το τέλος της διαδικασίας, οι συμμετέχοντες χρειάζονταν περίπου 20% λιγότερη ενέργεια για να εκτελέσουν τη διαδικασία απ’ ότι όταν ξεκίνησαν.
Φαίνεται ότι η επιπλέον μείωση προήλθε από την ενέργεια που χρειάζεται ο εγκέφαλος για την εκτέλεση της διαδικασίας. Καθώς ο εγκέφαλος γίνεται πιο αποτελεσματικός στην εκτέλεση της εργασίας, ξοδεύει λιγότερη ενέργεια για να την κάνει. Αυτό επιτρέπει στον εγκέφαλο να εστιάσει σε περισσότερα πράγματα, καθώς έχει διαθέσιμα περισσότερα αποθέματα, όπως για παράδειγμα, να δώσει περισσότερη προσοχή στον αντίπαλο κατά τη διάρκεια ενός αγώνα πολεμικών τεχνών.
“Το μήνυμα αυτής της μελέτης είναι ότι αν θες να αποδίδεις με λιγότερη προσπάθεια, συνέχισε να εξασκείσαι, ακόμα και μετά το σημείο που φαίνεται να έμαθες τη διαδικασία,” λέει η Ahmed. “Αποδείξαμε ότι υπάρχει πλεονέκτημα στη συνέχιση της εξάσκησης πέρα από το σημείο των ορατών αλλαγών στην απόδοση.”
Το overlearning μπλέκεται με την επακόλουθη μάθηση
Αυτή η έρευνα διερεύνησε την επίδραση του overlearning σε σχέση με οποιαδήποτε επακόλουθη μάθηση. Όπως αναφέρεται στη μελέτη, παραφράζοντας, “συνήθως, η νέα μάθηση αμέσως μετά την προηγούμενη είναι τόσο ασταθής που μπορεί να γίνει σωστά μόνο αν έχουν περάσει μερικές ώρες”. Όμως, αυτό που η μελέτη ανακάλυψε, είναι ότι η ομάδα που υπερέμαθε την εργασία, δεν την ξέχασε τελείως, όταν κλήθηκε την άλλη μέρα να την επαναλάβει.
Στην πραγματικότητα, την είχαν μάθει τόσο καλά, που ήταν αδύνατο να εκτελέσουν τη δεύτερη, παρόμοια εργασία που είχαν μάθει ακριβώς μετά την πρώτη. Όπως αναφέρει η μελέτη: “Ωστόσο, το overlearning σταθεροποιεί τόσο γρήγορα και έντονα τη μάθηση που όχι μόνο γίνεται ανθεκτική, αλλά και διαταράσσει τη επερχόμενη νέα μάθηση.”
Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτό αρκεί για να δείξει το εκπληκτικό αποτέλεσμα του overlearning στην αφομοίωση αυτού που εξασκούμαστε. Όμως, πρέπει πάντα να θυμάσαι ότι αν προσπαθήσεις να μάθεις κάτι καινούριο αμέσως μετά το overlearning, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην μπορείς καθόλου να το συγκρατήσεις.
Επομένως, υπάρχει κάποιος τρόπος να εξασκηθείς έτσι σε παραπάνω πράγματα; Υπάρχει, αλλά η μελέτη αποκαλύπτει ότι χρειάζεται παραπάνω χρόνος. Οι συμμετέχοντες που περίμεναν αρκετές ώρες ανάμεσα στα διαστήματα μάθησης συγκράτησαν και τα δύο αντικείμενα και απέδωσαν καλά την επόμενη μέρα. Μετά από αρκετή έρευνα, αυτό το νούμερο πλησιάζει περίπου τις 4 ώρες. Επομένως, αν ποτέ αποφασίσεις να χρησιμοποιήσεις το overlearning στην εξάσκησή σου, λάβε το υπόψη σου. Στην πραγματικότητα, θα μπορούσες να βελτιώσεις περισσότερο το πόσο καλά απορρόφησες μια δεξιότητα με το να αφιερώσεις συνειδητά αυτές τις ώρες στη διάχυτη κατάσταση.
Η επίδραση του ακροατηρίου
Η επίδραση του ακροατηρίου είναι η τάση των ανθρώπων να λειτουργούν διαφορετικά μπροστά σε κοινό απ’ ότι όταν είναι μόνοι. Έχει αποδειχθεί ότι τείνουμε να αποδίδουμε καλύτερα μπροστά σε κοινό αφού έχουμε υπερμάθει κάτι. Όταν, όμως, δεν έχουμε επιτύχει το overlearning, τότε έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να μπερδευτούμε μπροστά σε τρίτους, ειδικά αν η διαδικασία είναι πολύπλοκη.
Η επίδραση του ακροατηρίου είναι κάτι που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να φτάσεις στο επόμενο επίπεδο. Μόλις φτάσεις στο σημείο του overlearning, μπορείς να δοκιμάσεις να προσθέσεις κοινό στην εξάσκησή σου, κάτι που θα τελειοποιήσει ακόμη περισσότερο την απόδοσή σου. Για παράδειγμα, θα μπορούσες να παίξεις κάποιο μουσικό όργανο μπροστά σε φίλους, αντί για μόνος σου.
Πράγματα που πρέπει να προσέξεις
Ενώ το overlearning μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο στην εξάσκησή σου, έρχεται μαζί με κάποιες προειδοποιήσεις. Η πιο σημαντική είναι ότι δεν πρέπει να το παρακάνεις. Είναι πολύ εύκολο να μετατρέψεις το overlearning σε αναβλητικότητα, αν συνεχίσεις να εξασκείσαι πέρα από το σημείο μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας.
Επιπρόσθετα, αν η υπο-δεξιότητα στην οποία εξασκείσαι δεν είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη, μπορεί να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση της ικανότητας, όπου νομίζεις ότι είσαι ικανός απλά και μόνο επειδή είσαι καλός σε κάτι εύκολο.
Ο καθένας από εμάς είναι διαφορετικός, οπότε δεν μπορώ να σου πω πότε ακριβώς να σταματήσεις το overlearning. Να θυμάσαι ότι δε λειτουργούν όλα με τον ίδιο τρόπο για όλους. Ο καλύτερος τρόπος για να το βελτιστοποιήσεις για τον εαυτό σου είναι η χρήση της συνειδητής εξάσκησης σε συνδυασμό με το overlearning.
Αντί να γυρίσεις σε μία πιο συνειδητή εξάσκηση αμέσως μόλις αισθανθείς ότι αυτό με το οποίο καταπιάνεσαι γίνεται εύκολο, συνέχισε να εξασκείσαι λίγο παραπάνω. Επίσης, για να αποφύγεις την αλληλεπίδραση με οποιαδήποτε επακόλουθη μάθηση, συνδύασε το overlearning με την εναλλαγή, όπου εξασκείς ξεχωριστές δεξιότητες.
Τέλος, πρόσεχε το φαινόμενο Einstellung. Αυτό είναι η προσπάθεια επίλυσης ή προσέγγισης ενός προβλήματος από συγκεκριμένη οπτική γωνία, παρόλο που υπάρχουν καλύτερες μέθοδοι ή προσεγγίσεις. Προκειμένου να αποφύγεις τόσο αυτό, όσο και την αλληλεπίδραση που έχει το overlearning με οποιαδήποτε επακόλουθη μάθηση, πρέπει να χρησιμοποιήσεις τη διάχυτη κατάσταση, και να αφήσεις χρόνο μετά το overlearning.
Η καλύτερή μου στρατηγική για να το πετύχω αυτό είναι να αφήσω κάθε θέμα που θέλω να υπερμάθω για το τέλος της μελέτης μου. Με αυτόν τον τρόπο δε χρειάζεται να βελτιστοποιήσω την αποφυγή της αλληλεπίδρασης. Συνδυάζω, επίσης, το overlearning με την επανάληψη σε αυξανόμενα διαστήματα, αυξάνοντας το χρόνο μελέτης. Με αυτόν τον τρόπο επωφελούμαι τόσο από την εδραίωση της γνώσης που προέρχεται από την επανάληψη σε αυξανόμενα διαστήματα, όσο και από την εμπέδωση που προέρχεται από το overlearning.
Συμπέρασμα
Το overlearning είναι μια υπέροχη τεχνική όταν θέλεις να “κλειδώσεις” τις ικανότητές σου σε μια δεξιότητα και/ή να μειώσεις τη νοητική προσπάθεια που χρειάζεται για να την πραγματοποιήσεις. Ωστόσο, το overlearning είναι μια δύσκολη έννοια της μεταμάθησης, και κανένας δεν ξέρει σε ποιο ακριβώς επίπεδο πρέπει να χρησιμοποιείται για τη βέλτιστη απόδοση. Αν είσαι καινούριος στη μεταμάθηση, σου προτείνω να ξεκινήσεις με τις πιο βασικές έννοιες πρώτα, τις οποίες μπορείς να βρεις στο ΔΩΡΕΑΝ “Σκονάκι” μου παρακάτω. Αν θες να χρησιμοποιήσεις το overlearning, και έχεις τυχόν απορίες, επικοινώνησε απευθείας μαζί μου στο info@themetalearners.com!
