Όλοι μας έχουμε ένα αντικείμενο που ποτέ δεν τα πηγαίναμε καλά. Για κάποιους αυτό πάντα ήταν τα μαθηματικά, ενώ για άλλους η ζωγραφική. Υπάρχουν άνθρωποι που ποτέ δεν τα πήγαιναν καλά στα αθλήματα, ενώ άλλοι που πάντα ένιωθαν ότι το μόνο στο οποίο ήταν καλοί είναι ο αθλητισμός.
Με αυτό να ισχύει για όλους, όλοι έχουμε χρησιμοποιήσει τη φράση “Απλά δεν είμαι καλός στο ____”. Εγώ είμαι ένοχος για αυτό, το ίδιο και εσύ.
Το να προσπαθείς να βελτιωθείς σε κάτι ενώ πιστεύεις ότι είσαι εκ γενετής κακός σε αυτό είναι πρακτικά αδύνατο. Πώς θα γίνεις καλύτερος αν είσαι απόλυτα σίγουρος ότι ούτε καν μπορείς;
Τέτοια δυσκαμψία προκαλεί και άλλα προβλήματα πέρα από το να εμποδίζει τη βελτίωση σου. Αν πιστεύεις ότι είσαι εκ γενετής κακός σε κάτι, είναι πολύ πιθανό να μην προσπαθήσεις να κάνεις κάτι για αυτό. Επομένως θα μείνεις για πάντα κολλημένος στο ίδιο επίπεδο, κυρίως λόγω έλλειψης προσπάθειας.
Πώς να ξεκολλήσεις
Όπως είναι προφανές, αυτού του τύπου αυτοκαταστροφικές δηλώσεις, “Απλά δεν είμαι καλός στο ____”, δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο απογοήτευσης και αποτυχίας. Για να ξεφύγεις από αυτόν, πρέπει να αλλάξεις τα πιο θεμελιώδη πιστεύω σου. Χρειάζεται να πιστέψεις ότι όντως μπορείς να γίνεις καλύτερος.
Στο πολύ πετυχημένο βιβλίο “Mindset”, η Carol Dweck κατέστησε δημοφιλείς του όρους fixed και growth mindset (σταθερός και αναπτυξιακός τρόπος σκέψης). Το fixed mindset έχει να κάνει με τις έμφυτες ικανότητες. Υποστηρίζει ότι είμαστε περιορισμένοι από τα όρια των ικανοτήτων μας, και ότι οι προοπτικές μας είναι προκαθορισμένες. Το growth mindset είναι το ακριβώς αντίθετο, με κύρια ιδέα ότι η προσπάθεια και η στάση μας είναι αυτά που όντως ορίζουν τις ικανότητες μας.
Έρευνες από την Carol Dweck και όχι μόνο, μαζί με πολλά πραγματικά παραδείγματα, έχουν αποδείξει ότι το growth mindset είναι αυτό που αντικατοπτρίζει περισσότερο την αλήθεια. Ανεξάρτητα από την έμφυτη ικανότητα μας, με επιμελή και σωστά προσανατολισμένη προσπάθεια, μπορούμε να βελτιωθούμε και να γίνουμε πολύ πιο επιδέξιοι σε κάθε αντικείμενο.
Παρακάτω μπορείς να δεις μία από τις αγαπημένες μου απεικονίσεις της διαφοράς μεταξύ fixed και growth mindset.
Εικόνα από onlinelearninginsights
Μία πραγματική πάλη με το fixed mindset
Από όταν ήμουν μικρός, τα πήγαινα καλά με τα μαθηματικά και τα περισσότερα επιστημονικά αντικείμενα. Επειδή σε αυτά είχα περισσότερη αυτοπεποίθηση, συγκεντρώθηκα και εξασκήθηκα εκεί, σχεδόν αποκλειστικά. Προς έκπληξη κανενός, αυτά ήταν τα καλύτερα μαθήματα μου στο σχολείο, και τελικά κατέληξα να σπουδάσω μηχανικός.
Λόγω αυτής της μονομερούς εστίασης, υπάρχει μία περιοχή στην οποία ποτέ δεν ανταποκρινόμουν σε ικανοποιητικό επίπεδο, συγκεκριμένα το φάσμα τέχνης και ζωγραφικής. Τόσο η οικογένεια μου όσο και εγώ πάντα λέγαμε ότι απλά δεν είμαι καλός σε αυτά, και ότι ποτέ δεν θα είμαι και έτσι απλά αποδέχτηκα αυτό το “γεγονός” και προχώρησα παρακάτω.
Αυτό, για το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μου, ήταν αδιάφορο, μέχρι που άρχισα να μαθαίνω και να δουλεύω σαν προγραμματιστής ιστοσελίδων. Για να φτιάξεις ένα πετυχημένο site, χρειάζεσαι όμορφη και αποτελεσματική σχεδίαση. Αλλά, λόγω του fixed mindset στις καλλιτεχνικές μου ικανότητες, είχα επίσης αμελήσει το καλλιτεχνικό μου γούστο. Όχι μόνο δεν ήμουν ικανός να σχεδιάσω κάτι όμορφο, δεν μπορούσα καν να σκεφτώ κάτι ωραίο.
Να επισημάνω ότι αυτό είναι χρόνια μετά την πρώτη φορά που εκτέθηκα στην ιδέα του growth mindset και το είχα ήδη ενσωματώσει αρκετά σε άλλα κομμάτια της ζωής μου. Όμως, αυτό το κομμάτι του fixed mindset ήταν βαθιά ριζωμένο.
Εν τέλει, αναγνώρισα αυτό σαν ένα απομεινάρι fixed mindset, και αποφάσισα να το αφήσω πίσω μου. Από τότε, σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά με συνειδητή προσπάθεια, έχω παρατηρήσει τρομερή βελτίωση στη κατανόηση μου για το σχέδιο, και μάλιστα έχω αναπτύξει και κάποιες ικανότητες. Πλέον μπορώ να σχεδιάσω και μόνος μου κάποια πράγματα.
Πώς να αλλάξεις σε growth mindset
Εντόπισε περιοχές που έχεις fixed mindset
Εντόπισε τις περιοχές στις οποίες έχεις τα πιο περιοριστικά πιστεύω. Βρες τα αντικείμενα που γεμίζουν το κενό στη φράση “Απλά δεν είμαι καλός στο ____”.
Γράψε τα σε ένα χαρτί λεπτομερώς και αναγνώρισε όλες τις φορές στο παρελθόν, που τα περιοριστικά πιστεύω σου σε εμπόδισαν ακόμα και από το να αγγίξεις αυτά τα αντικείμενα.
Εφάρμοσε σε αυτά το growth mindset
Τώρα ήρθε η ώρα να αρχίσεις να σπας αυτά τα αυτοκαταστροφικά πιστεύω. Εντόπισε όλες τις φορές στη ζωή σου που οι προσπάθειες σου οδήγησαν σε πρόοδο, και μετά κάνε τη συσχέτιση.
Τι θα συμβεί αν κάνεις την ίδια προσπάθεια σε κάποιο από τα παραπάνω αντικείμενα; Δεν θα βελτιωθείς σημαντικά;
Κάνε μια προσπάθεια!
Είναι πιθανό να έχεις ήδη αρχίσει να βλέπεις τα πράγματα διαφορετικά. Μόνο διαβάζοντας αυτό το άρθρο έχεις κάνει το πρώτο βήμα. Αν δεν έχει αλλάξει η οπτική σου (ή ακόμα και αν έχει), κάνε ένα απλό πείραμα. Αφιέρωσε λίγες ώρες και κάνε εξάσκηση σε ένα από τα παραπάνω αντικείμενα.
Αν, για παράδειγμα, νιώθεις εκ γενετής κακός στη ζωγραφική, πήγαινε στο Youtube και δες κάποια μαθήματα ζωγραφικής για αρχάριους. Μετά κάνε λίγη εξάσκηση. Αν το πρόβλημα είναι τα μαθηματικά, πήγαινε στο Khan Academy και δες κάποια από τα αρχικά video στα μαθηματικά. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι μέσα σε λίγες ώρες θα νιώθεις ήδη τη βελτίωση. Έχεις ακόμα πολλά περιθώρια εξέλιξης, καθώς έχεις αμελήσει τελείως αυτό το αντικείμενο στη ζωή σου, οπότε στην αρχή η πρόοδος θα είναι ιδιαίτερα γρήγορη.
Εφάρμοσε το growth mindset για ένα μεγαλύτερο διάστημα
Το growth mindset, για να παρέχει τα μέγιστα οφέλη, χρειάζεται να εφαρμόζεται σταθερά με το χρόνο. Για αυτό το λόγο, καλή στρατηγική είναι να αφιερώσεις ένα μεγαλύτερο κομμάτι χρόνου σε αυτό, ας πούμε ένα χρόνο. Η ιδέα είναι απλή: αν σε οποιοδήποτε σημείο παρατηρήσεις ότι σκέφτεσαι για τον εαυτό σου σε όρους fixed mindset, διόρθωσε συνειδητά τη σκέψη σου. Για ένα χρόνο, παραδώσου στη λογική ότι με προσπάθεια μπορείς να καταφέρεις τα πάντα. Είμαι σίγουρος ότι αυτή θα είναι η νέα σου οπτική για τη ζωή και τη μάθηση πολύ πριν τελειώσει ο χρόνος.
Ξανά, πώς να ξεκολλήσεις
Ενώ όλα αυτά ακούγονται ωραία, ενδέχεται να υπάρχει ένα αντικείμενο στο οποίο έχεις όντως δώσει χρόνο και προσπάθεια, αλλά δεν έχεις δει καθόλου βελτίωση. Είναι, συνεπώς, λογικό να αμφισβητείς το growth mindset, και να κατηγορείς τον εαυτό σου και τις έμφυτες ικανότητες σου.
Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι σχεδόν σίγουρο ότι το πρόβλημα είναι στον τρόπο που εξασκείσαι. Ξανά, ενστερνίσου το growth mindset, αλλά από εδώ και πέρα ξεκίνα να χρησιμοποιείς το κανόνα του 80/20, το spaced repetition (επανάληψη με απόσταση) και το deliberate practice (συνειδητή εξάσκηση) στην προσπάθεια σου. Τα αποτελέσματα θα σε εκπλήξουν.
- Διάβασε περισσότερα για το κανόνα του 80/20.
- Διάβασε περισσότερα για την επανάληψη με απόσταση.
- Διάβασε περισσότερα για την συνειδητή εξάσκηση.
Σημείωσε όμως ότι καμία από αυτές τις ιδέες και τεχνικές δεν θα δουλέψει αν βάζεις όρια στον εαυτό σου. Έστω και αν δεν ενστερνίζεσαι ακόμα τελείως το growth mindset, άφησε κάθε σκέψη του είδους “Είμαι εκ γενετής κακός σε ____”.
Δουλεύει αμφίδρομα
Είναι πραγματικά εντυπωσιακό, ότι μαθαίνοντας για τεχνικές μάθησης και πώς να τις χρησιμοποιείς, αναπτύσσεις την κατανόηση ότι μπορείς να μάθεις τα πάντα. Εφαρμόζοντας αυτές τις ιδέες και τεχνικές, κάνεις τη μάθηση σου πιο αποδοτική και αποτελεσματική. Συνεπώς, ενστικτωδώς αναπτύσσεις growth mindset σχετικά με τη μάθηση, το οποίο στη συνέχεια διαχέεται σε όλους τους τομείς της ζωής σου.
Είναι άλλωστε πιο εύκολο να εφαρμόσεις κάτι όπως το growth mindset, αν καταλαβαίνεις πώς ακριβώς να το χρησιμοποιείς.
Συμπέρασμα
Ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας είναι απίστευτα σημαντικός στο ταξίδι της μάθησης. Είναι πιο σημαντικός από τις έμφυτες ικανότητες μας και επηρεάζει, άμεσα και έμμεσα, τα πάντα στη ζωή μας.
Για το λόγο αυτό, πήγαινε και χρησιμοποίησε τις πρακτικές συμβουλές που περιγράφονται σε αυτό το άρθρο. Κάνε συνειδητή προσπάθεια να αναπτύξεις growth mindset και να αφαιρέσεις όλα τα κατάλοιπα του fixed mindset. Ας γίνει αυτό το θεμέλιο για όλα όσα θα μάθεις από εδώ και πέρα.
Έκκληση για Δράση
Ενδυναμώνοντας τον εαυτό σου με το growth mindset θα προσπαθείς να μαθαίνεις όλο και περισσότερα. Θα μου άρεσε να ακούσω τα επιτεύγματα και/ή τις δυσκολίες σου. Κάνε post στο Facebook group ή επικοινώνησε απευθείας μαζί μου!
